Alle natuurlijke waterlichamen bevatten opgelost organisch koolstof (DOC), waarbij 40% tot 80% van DOC bestaat uit humusstoffen. Humusstoffen bestaan op hun beurt uit humus- en fulvinezuren, die beide worden geproduceerd door de afbraak van dode organische materie.

Humusstoffen worden in meren, rivieren en beken geïntroduceerd door bladeren en hout dat in deze waterlichamen valt en zo het “bladafval” substraat vormt waar alle Apisto-liefhebbers bekend mee zijn, en door regenwater dat over de bos-/junglebodem stroomt, waar dode bladeren en hout overvloedig zijn. Terwijl het water over de bosbodem stroomt, geven dode en rottende organische stoffen tannines af. Deze tannines, die het water een theekleur geven, bevatten humusstoffen.

Tot het laatste decennium beschouwde de wetenschap elke invloed van humusstoffen op het aquatische leven als “anekdotisch”. Onderzoek dat in de laatste 10 jaar is uitgevoerd, heeft aangetoond dat humusstoffen een belangrijke directe fysiologische invloed hebben op het aquatische leven. In extreme zwartwateromstandigheden maken ze het mogelijk dat vissen overleven bij een pH-waarde zo laag als 3.9.

In minder extreme omstandigheden beginnen we nu pas de rol te begrijpen die ze spelen. Ze blijken echter een belangrijke rol te spelen bij de functionaliteit van het immuunsysteem van vissen, de groei te beïnvloeden, de levensduur te verbeteren, oxidatieve DNA-schade te voorkomen, ontgifting van zware metalen en organische verontreinigende stoffen, onderdrukking van cyanobacteriën, regulering van kieuwfunctie, bescherming van vissen tegen milieu fysiologische stress (lage zuurstofniveaus, temperatuurschommelingen, pH-verschuivingen, TDS-veranderingen, Ammoniak, Nitriet, enz…) en sneller herstel van deze milieu stressfactoren. Humusstoffen hebben ook antischimmel-, antiparasitaire en antibacteriële eigenschappen aangetoond, waarbij de groei van Aeromonas hydrophila, A. sobria, Edwardsiella iclaluri, E. tarda, Pseudomonas fluorescens en Escherichia coli wordt geremd.

Het is belangrijk om te begrijpen dat alle natuurlijke waterlichamen humusstoffen bevatten. Van oceaanwater tot de Mississippi-rivier, tot de Amazone-rivier, tot ijsbedekte meren in Antarctica. Dit zou een les moeten zijn voor iedereen. Het leven heeft een manier om te produceren wat nodig is om het leven te verlengen. Als humusstoffen worden gevonden in meren bedekt met honderden meters ijs in Antarctica, is er een reden waarom ze daar zijn. Het is omdat ze een fundamentele noodzaak zijn. In sommige omgevingen, zoals Blackwater-omgevingen, maken ze het leven mogelijk. Vissen zouden in deze omstandigheden niet kunnen bestaan zonder hen. In andere omgevingen, zoals Midden-Amerikaanse aquifer-gevoede stromen of Afrikaanse Riftmeren, maken ze het leven beter. Dit is misschien het beste verwoord in een studie uit maart 2008 die werd uitgevoerd door de Humboldt Universiteit in Berlijn, Instituut voor Biologie, Zoetwater en Stressecologie, Duitsland, waarin ze concludeerden dat “Het lijkt erop dat opgeloste HS abiotische ecologische drijvende krachten moeten worden beschouwd, enigszins minder voor de hand liggend dan temperatuur, voedingsstoffen of licht.”

Humusstoffen, die ooit beschouwd werden als een “randverschijnsel” in de aquariumhobby – producten die vroeger alleen door blackwater-liefhebbers werden gebruikt – moeten in plaats daarvan worden beschouwd als een essentieel onderdeel van elke aquarium, bijna net zo belangrijk als temperatuur en voedsel.

Velen zullen denken dat het er niet toe doet; misschien denken ze: “..Mijn kraanwater bevat toch genoeg van deze spullen.” Het probleem is dat humusstoffen reageren met chemicaliën die worden gebruikt tijdens de zuivering van drinkwater, waardoor andere chemicaliën (bijproducten) worden vrijgegeven die schadelijk zijn gebleken voor consumptie (controleer uw kraanwater op haloazijnzuren en trihalomethanen, dit zijn de bijproducten die ontstaan door de interactie van humusstoffen met chloor). Als gevolg hiervan proberen onze waterbedrijven humusstoffen uit ons drinkwater te verwijderen voordat zuiveringschemicaliën worden geïntroduceerd. Dit betekent dat ons aquariumwater in feite verstoken is van de verbindingen waarvan miljoenen jaren evolutie hebben geleid dat vissen deze kunnen gebruiken, zelfs ervan afhankelijk zijn.

Dus wat moeten we doen? Alle natuurlijke humusstoffen zijn uit ons kraanwater verwijderd, en hier is deze gek die beweert dat onze vissen ze nodig hebben, hoewel niemand zich zorgen heeft gemaakt over deze dingen sinds het begin van het aquarium houden (wat eigenlijk niet waar is)! Aziatische en Zuidoost-Aziatische kwekers hebben al lang de heilzame eigenschappen van turf, Indiase Amandel (Cattapa) bladeren, boomschors en elzenkegels gekend en deze toegepast bij de kweek van alles, van Betta’s tot Tilapia. Hoewel ze zich misschien niet bewust waren van de fysieke interacties die tannines uit deze producten hadden met de vissen in hun zorg, waren ze goed op de hoogte van de eindresultaten, net als Apisto-liefhebbers, voor wie tanks met looistoffen lekkende botanica vaak voorkomen. En hoewel mensen misschien langdurig succes hebben gehad met vissen, is er een reden waarom vissen zoals Astronotus ocellatus (Oscars) ziektes ontwikkelen zoals HITH, die alleen door vissen in gevangenschap wordt ervaren, en een gemiddelde gevangenschapslevensduur hebben van 8 jaar, terwijl dit dichter bij 15 zou moeten liggen. Ik beweer dat dit gedeeltelijk te wijten is aan een gebrek aan humusstoffen in ons aquariumwater.

Wat er moet veranderen is dat alle aquariumliefhebbers de invloed van deze stoffen op onze vissen begrijpen en actie ondernemen om ervoor te zorgen dat er een aangevuld aanbod is. Hoewel we niet in staat zijn om regenwater van de junglebodem te verzamelen, kunnen we het eindresultaat nabootsen, ofwel door de productie van “tank thee”, via het onderhoud van een “botanisch aquarium”, of via het gebruik van commerciële conditioners.